Cùng Phượt – Để tỏ lòng biết ơn Ông, hiện nay, nhân dân ta thờ cúng Ông ở nhiều nơi, trong đó tiêu biểu là Đền Thờ Nguyễn Trung Trực tại Phú Quốc, Long An và Rạch Giá.
Ngôi đền nằm ở xã Gành Dầu, đây là ngôi đền đầu tiên trên đảo Phú Quốc thờ ông (Ảnh – Minh Hùng Nguyễn)
Nguyễn Trung Trực (1837-1868) là liệt sĩ cận đại, nhà lãnh đạo cuộc khởi nghĩa chống Pháp ở Tân An và Rạch Giá, tục gọi là Quản Chơn hay Quản Lịch. (Vì lúc nhỏ Nguyễn Trung Trực có tên là Chơn, rồi từ năm 1859 đổi là Lịch, còn Quản là chức Quản cơ). Sau khi đốt tàu L’Esperance, ông đổi tên là Nguyễn Trung Trực và tên này được nhân dân gọi cho đến ngày cuối cùng. Ông quê ở phủ Tân An, tỉnh Gia Định.
Phía sau cổng tam quan là khoảng sân thoáng đãng với hồ sen, đủ để tạo nên nét trang nghiêm cần có của công trình thờ tự (Ảnh – Huynh Nguyen Tu Nhi)
Ông xuất thân trong một gia đình chài lưới ở hạ lưu sông Vàm Cỏ, năm 1861, hưởng ứng lịch Cần Vương chống Pháp, Nguyễn Trung Trực chiêu mộ một số đông nông dân nổi dậy đánh phá các đồn Pháp ở các vùng thuộc phủ Tân An. Lập được nhiều chiến công nên được triều đình Huế phong chức Quản cơ. Nghĩa quân dưới quyền lãnh đạo của ông gồm một số nhà yêu nước: Nguyễn Văn Điền (hay Điền), Nguyễn Học, lương thân Hồ Quang…tổ chức cuộc phục kích đốt tàu L’Esperance của Pháp trưa ngày 10-12-1861 tại vàm Nhật Tảo.
Phía trước ngôi thờ chính là tượng vị anh hùng Nguyễn Trung Trực trong tư thế tay tuốt gươm, đôi mắt cương nghị hướng về phía trước (Ảnh – Lữ Phú Quốc)
Sau đó, Nguyễn Trung Trực tiếp tục chiến đấu qua lại trên địa bàn Gia Định, Biên Hòa. Sau khi ba tỉnh miền đông Nam Bộ mất (hòa ước Nhâm Tuất 1862) ông được phong làm Lãnh binh. Năm 1861 Nguyễn Trung Trực lại được triều đình phong chức Hà Tiên thành thủ úy để trấn giữ đất Hà Tiên.
Bàn thờ Ông ngự ngay giữa, hai bên thờ nghĩa quân và các tướng lĩnh như Lâm Quang Ky…. (Ảnh – Ngọc Thảo Bách)
Sau khi thành Hà Tiên thất thủ, ngày 23-6-1867, Nguyễn Trung Trực rút quân về Rạch Giá tiếp tục cuộc chiến đấu, lập căn cứ ở Hòn Chồng. Ngày 16-6-1868 ông cho quân đánh úp đồn Kiên Giang (nay là thị xã Rạch Giá) tiêu diệt địch và làm chủ tình hình được tài liệu.
Bên trong ngôi đền có đầy đủ các thông tin về cuộc đời và sự nghiệp của ông (Ảnh – Hải Bđs Trần)
Giặc Pháp phản công, ông rút ra đảo Phú Quốc lập căn cứ nhằm chống giặc lâu dài. Pháp phải huy động một lực lượng hùng hậu đến bao vây và tấn công đảo. Đến tháng 10-1868, để bảo đảm lực lượng nghĩa quân và nhân dân trên đảo, ông tự ra nộp mình cho giặc bắt. Chúng nhiều lần dụ dộ, mua chuộc nhưng ông không ra đầu hàng.
Câu nói nổi tiếng của ông được treo trang trọng trong ngôi đền (Ảnh – Hải Nguyễn văn)
Sau đó, ông bị giải về Sài Gòn, viên thống soái Nam Kì lúc đó vừa dụ hàng, vừa hăm dọc, ông trả lời: “Thưa Pháp soái, chúng tôi chắc rằng lúc nào ngài trừ cho hết cỏ trên mặt đất thì chừng đó ngài mới may ra trừ tiệt được những người ái quốc của xứ sở này”.
Mỗi dịp lễ hội, nơi đây thu hút được rất nhiều du khách về tham dự (Ảnh – Sơn Quang)
Cuối cùng giặc Pháp đem Nguyễn Trung Trực ra hành hình ở chợ Rạch Giá ngày 27-10-1868, hưởng dương 31 tuổi. Hàng năm, từ 27/08 – 03/10 âm lịch, nhân dân trên đảo Phú Quốc lại tổ chức lễ hội Nguyễn Trung Trực nhằm góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc và tôn vinh sự hy sinh lớn lao vì sự nghiệp bảo vệ đất nước của các vị anh hùng.
